Pobór próbki do analizy wody - praktyczne informacje

Kompleksowa analiza wody pod kątem fizykochemicznym oraz mikrobiologicznym jest niezwykle istotna do poznania prawdziwych parametrów wody oraz jej stanu. Najczęściej to pierwszy krok do doboru odpowiedniej metody uzdatniania wody. Na wyniki i precyzyjność wykonania badań niebagatelny wpływ ma sam pobór próbki wody. Jak pobrać próbkę do analizy wody, by badanie było jak najbardziej wiarygodne?

Analiza wody - od tego należy zacząć

Analiza wody jest niezbędna, aby poznać realne właściwości wody oraz jej skład. Jest to niezwykle ważne zwłaszcza w przypadku osób korzystających z własnych ujęć wody. Niektóre związki chemiczne obecne w wodzie mogą mieć niezwykle niekorzystny wpływ na organizm, ale i stan techniczny instalacji oraz komfort użytkowania wody. O problemach, które najczęściej występują w wodzie można przeczytać między innymi w artykułach: Azotany w wodzie pitnej zagrożeniem dla zdrowia, Mangan w wodzie - czy jest szkodliwy? Jak go usuwać?, Czy zażelaziona woda to realne zagrożenie?, Twarda woda - co to za zjawisko?

Realne zagrożenie stanowią również mikroorganizmy. Niektóre rodzaje bakterii mogą przyczyniać się do powstawania zatruć pokarmowych, a nawet chorób. O bakteriach w wodzie więcej w artykule: Jakie bakterie mogą bytować w wodzie z własnego ujęcia?

Szczegółowe informacje dotyczące analizy wody znajdziecie w artykule: Czy warto zlecić analizę wody? Po co jest potrzebna? Stąd dowiecie się o rodzajach analizy wody, badanych parametrach oraz placówkach, które przeprowadzają takie badania.

Jeśli wyniki analizy wody odbiegają od norm wyznaczonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, woda nie nadaje się do celów spożywczych i należy ją uzdatniać.

Warto pamiętać, że to właśnie analiza wody jest najczęściej podstawą w wyborze metod uzdatniania wody. Dzięki niej można dokładnie dobrać urządzenia filtracyjne, ilość oraz rodzaj złóż. Tylko dobór metod uzdatniania wody na podstawie wyników badania może przynieść realne rezultaty w poprawie jakości wody.

Analiza wody do celów przemysłowych

Przeprowadzenie analizy wody przeznaczonej do celów przemysłowych jest równie istotne, a niekiedy nawet bardziej niż w przypadku indywidualnych użytkowników. Różne gałęzie przemysłowe wymagają wody o zróżnicowanej jakości. Czasem parametry wody surowej są wystarczające, by ta kwalifikowała się do procesów technicznych, innym razem potrzebna jest woda ultra czysta. 

Wyniki analizy wody ułatwiają dobór metod uzdatniania i urządzeń, które wejdą w skład przemysłowej stacji uzdatniania wody. Więcej informacji na ten temat w artykule: Jak dobrać przemysłową stację uzdatniania wody?

Pobór próbki kluczem do udanej analizy wody

Choć nie zawsze jest to oczywiste, warto podkreślić, że nie samo przeprowadzenie badania w laboratorium ma wpływ na ostateczne wyniki analizy wody, ale już pobór próbki wody ma ogromne znaczenie. Jeśli zostanie przeprowadzony w nieodpowiedni sposób, może dojść do zaburzenia wyników analizy wody.

Na to, aby analiza wody była jak najbardziej wiarygodna wpływ mają:

• Metoda pobierania próbek
• Odpowiednia czystość oraz sterylność pojemników
• Właściwy wybór punktu poboru wody
• Objętość pobranej próbki
• Czas oraz warunki transportu

Pobór próbki do analiz wody - kto wykonuje?

W zależności od sytuacji oraz zakresu usług świadczonych przez wybrane laboratorium, próbka wody może zostać pobrana przez wykwalifikowanego pracownika laboratorium lub przez osobę zlecającą wykonanie analizy wody.

W przypadku poboru próbki przez zleceniodawcę wiele laboratoriów zaznacza, że nie ponosi odpowiedzialności za sposób poboru, sterylność naczynia przeznaczonego na próbkę, warunki transportu oraz sposób przechowywania próbki.

Pobór próbki do badań fizykochemicznych niesie ze sobą znacznie mniejsze obostrzenia niż ma to miejsce w przypadku badań mikrobiologicznych. Właściwie nic nie stoi na przeszkodzie, by wodę do badania pobrał zleceniodawca. Czynności nie są skomplikowane, nie wymagają specjalistycznej wiedzy bądź umiejętności. Wystarczy trzymać się zaleceń i instrukcji opisanych przez laboratorium, w którym zostanie zlecone badanie wody.

Badania mikrobiologiczne wymagają poboru próbek z największą ostrożnością oraz pełnym zastosowaniem do zaleceń. W tym przypadku, jeśli tylko istnieje taka możliwość, najlepiej zdać się na profesjonalistów i zlecić pobór próbki pracownikowi laboratorium.

Pobór próbki do analizy wody - czynności wstępne

Jednym z najważniejszych aspektów jest odpowiedni wybór miejsca poboru wody. Zaleca się wybrać najczęściej użytkowany kran. Zazwyczaj jest to punkt czerpania wody w kuchni lub w łazience. Tuż przed poborem próbki należy upewnić się, że kran jest szczelny. Ważne, aby sunąć z niego wszelkie dodatkowe nakładki, perlator, przedłużkę.

Próbka nie powinna być pobierana z kranu, który jest w złym stanie technicznym, skorodowanego oraz umieszczonego w miejscu o utrudnionym dostępie. Ponadto najlepiej, aby konstrukcja kranu uniemożliwiała mieszanie się wody zimnej z ciepłą.

Do badań zawsze należy pobierać wodę zimną. 

Jeśli woda ma być pobierana zarówno do analizy fizykochemicznej, jak i mikrobiologicznej, najpierw należy pobrać wodę do badania na obecność bakterii.

Wylewka powinna zostać oczyszczona z wszelkich zabrudzeń powstałych podczas użytkowania – mowa tu choćby o osadzie. Najlepiej dokładnie wyszorować kran od zewnątrz oraz wewnątrz szczoteczką. W tym celu dozwolone jest wykorzystanie detergentu, jak choćby płyn do mycia naczyń czy roztwór mydła. Używany detergent powinien zostać bardzo dokładnie spłukany wodą z powierzchni kranu.

Pojemnik do poboru próbki wody

W wielu laboratoriach przy zgłoszeniu chęci przeprowadzenia analizy wody wydawane są specjalnie przygotowane pojemniki na próbkę wody.

W przypadku badań fizykochemicznych nie ma konieczności pobierania naczynia na próbkę z laboratorium. Dopuszczalne jest napełnienie próbką naczyń szklanych, polietylenowych, pojemników typu PET, jednak wyłącznie po niegazowanej wodzie mineralnej. Zazwyczaj do napełnienia wykorzystuje się duże butelki o pojemności 1,5 litra.

Im większa ilość wody do analizy fizykochemicznej, tym lepiej. Woda przechodzi przez wiele testów, które niejednokrotnie należy powtórzyć.

Analiza mikrobiologiczna wymaga zastosowania specjalnie wysterylizowanych naczyń z odpowiednimi zabezpieczeniami. Po te koniecznie należy się zgłosić do placówki, w której ma być przeprowadzane badanie wody. W pojemniku przeznaczonym do poboru próbki może znajdować się biały proszek bądź tabletka – nie należy ich wypłukiwać z wnętrza butelki. Jest to środek służący inaktywacji środków dezynfekujących.

Pobór próbki do mikrobiologicznej analizy wody

Po wstępnym oczyszczeniu kranu należy przystąpić do jego dokładnej dezynfekcji. W tym celu najlepiej sprawdza się  opalanie płomieniem w przypadku wylewek metalowych lub w przypadku wylewek metalowych bądź ze sztucznego tworzywa – zanurzenie w alkoholu (na przykład denaturat) lub innym środku dezynfekującym przez około 2-3 minuty.

Kolejnym krokiem jest odkręcenie kurka i spuszczanie wody przez około 2-3 minuty do uzyskania stabilnego, jednostajnego strumienia wody. To ma dać pewność, że w wodzie nie ma pozostałości środka dezynfekującego, a temperatura spływającej wody jest stabilna.

Butelkę należy rozpakować z papieru, a przez papierowy kapturek wyjąć korek. Korek należy trzymać w ręce w taki sposób, by nie dopuścić do jego zanieczyszczenia. Jeśli musi zostać odłożony, należy pamiętać, by jałowa część znajdowała się ku górze.

Butelka powinna zostać napełniona wodą do ¾ objętości. Należy uważać, by nie dotknąć butelką kranu. Po pobraniu wymaganej ilości należy zamknąć butelkę korkiem z kapturkiem i zapakować w papier.

Pobór próbki ze studni

W przypadku wody ze studni kręgowej wodę należy pobrać za pomocą wiadra przeznaczonego wyłącznie do wody. Trzy wiadra z wodą należy wylać, natomiast czwarte wykorzystać do napełnienia butelki. Należy uważać, by nie dotknąć butelki brzegiem wiadra. Nie wolno zanurzać butelki w wiadrze.

Pobór próbki z gumowych węży

Jeśli istnieje taka możliwość, przed pobraniem wody z węża gumowego lub wykonanego z tworzywa sztucznego, najlepiej odciąć około 10 cm końcówki. Po wykonaniu tej czynności pozostałą końcówkę należy zanurzyć w środku dezynfekującym na około 5 do 10 minut.  Po tym można pobrać próbkę do badania, pamiętając o zachowaniu wszelkich środków ostrożności.

Dodatkowe wskazówki

Pobrana próbka wody powinna zostać opisana zgodnie z zaleceniami laboratorium.

Jeśli woda do analizy fizykochemicznej będzie pobierana z tego samego kranu, nie należy go zakręcać.

Pobór próbki do fizykochemicznej analizy wody

Przed poborem próbki wody należy odkręcić kran na maksymalny przepływ na kilka sekund. Dzięki temu zmniejszy się ryzyko przedostawania zawiesiny do wody, co może się zdarzyć poprzez gwałtowną zmianę ciśnienia w sieci.

Następnie należy zredukować przepływ wody o połowę i spuszczać wodę przez następne 2-3 minuty. Przed pobraniem próbki butelkę należy kilkukrotnie przepłukać wodą, która będzie stanowiła podstawę analizy wody.

Butelkę należy napełnić wodą pod sam korek. Po napełnieniu nad powierzchnią wody nie powinny zbierać się pęcherzyki powietrza. Najlepiej ścisnąć butelkę przy jej zakręcaniu – to sprawdzona metoda zapobiegająca przedostawaniu się powietrza do środka.

Transport próbki do analizy wody - wskazówki

Próbkę pobranej wody do analizy należy dostarczyć do laboratorium jak najszybciej, najlepiej jeszcze w tym samym dniu, kiedy została pobrana. Próbkę zawsze należy zabezpieczyć przed uszkodzeniem lub rozlaniem. Ponadto nie powinna być narażona na działanie promieni słonecznych.

Należy unikać zanieczyszczenia ścian zewnętrznych pojemników z próbkami. Szczególną uwagę należy zwrócić na szyjkę i korek od butelki – jest to istotne zarówno przy poborze próbki, jak i jej transporcie.

Jeśli nie ma możliwości dostarczenia próbki wody do laboratorium w tym samym dniu, co pobór wody, można przechować ją w lodówce i dostarczyć następnego dnia.

W przypadku analizy fizykochemicznej niektóre firmy proponują wysyłkę próbki wody przez kuriera. Napełnioną butelkę najlepiej dobrze zabezpieczyć i zapakować w taki sposób, by była jak najmniej narażona na oddziaływanie czynników zewnętrznych. Dobrym pomysłem jest spakowanie próbki na przykład w pudełko po butach.

Co po analizie wody?

Jeśli analiza wody nie wykaże żadnych nieprawidłowości, nie mamy się o co martwić. Jeśli jednak parametry nie będą zgodne z obowiązującymi normami, z wynikami warto zgłosić się do specjalisty w celu konsultacji i znalezienia najlepszego sposobu na zaradzenie kłopotom z jakością wody. W tej sprawie zapraszamy do kontaktu z naszym działem technicznym.