Czym są bakterie żelaziste? Czy mogą nam zaszkodzić?

Bakterie żelaziste to pojęcie nieco mniej znane, jednak czasami pojawia się przy tematach związanych z występowaniem żelaza w wodzie oraz jego przekroczeniami. Czy jest się czego obawiać? Czy bakterie żelaziste mogą zaszkodzić naszemu zdrowiu?

Żelazo w wodzie - to potrafi zniszczyć!

Żelazo w wodzie to jeden z najczęściej występujących problemów związanych z wodą z własnego ujęcia. Stężenia mogą być przekraczane wielokrotnie, a to bardzo przekłada się na jakość wody oraz komfort korzystania z niej na co dzień. Przede wszystkim żelazo wpływa negatywnie na smak, zapach oraz barwę wody, przez co kompletnie przestaje nadawać się do spożycia. Posiłki i napoje przygotowane na niej pozostawiają wiele do życzenia. Gospodarstwo domowe również wiele traci. Przede wszystkim na tkaninach pozostają trudne do usunięcia osady i plamy o rdzawym zabawieniu. Białe tkaniny mogą szarzeć. Osad wytrąca się praktycznie w każdym miejscu poboru wody i jest bardzo trudny do usunięcia. Taki zbiera się także wewnątrz instalacji, doprowadzając do awarii i spadków wydajności działania. Problem opisywaliśmy już dokładnie w artykule: Czy zażelaziona woda to realne zagrożenie? Więcej informacji także w filmiku od polskiej marki Ecoperla:

W kontekście omawiania problemu występowania wysokiego stężenia żelaza w wodzie często wspomina się także o bakteriach żelazowych. Czym właściwie są? Czy są groźne? Jaki mają wpływ na zdrowie?

Bakterie żelazowe - co to takiego?

Bakterie żelazowe mogą pojawiać się w osadzie z żelaza. Zjawisko ich bytowania i namnażania jest możliwe niezależnie od ujęcia, z którego pochodzi woda. Bakterie żelazowe mogą tak samo wystąpić w wodzie z własnego ujęcia, jak też w wodzie wodociągowej. Częściej pojawiają się w wodach podziemnych, niż w wodach powierzchniowych. Zasiedlają studnie, przewody instalacji wodociągowej (zwłaszcza, jeśli są wykonane z metalu, a ich stan pozostawia wiele do życzenia), a zdarza się, że pozostają nawet na złożach filtracyjnych w stacjach uzdatniania wody!

Oprócz bakterii żelazowych mogą wystąpić także manganowe. Oba rodzaje klasyfikują się do organizmów nitkowatych, jednak nie za wiele o nich wiadomo. Nadal nie przeprowadzono wystarczającej ilości badań związanych z tym rodzajem. Wiedza w tym temacie jest na tyle niewielka, że w wielu podręcznikach naukowych nawet nie pojawiają się o nich wzmianki. Jaki właściwie jest powód? Są to bakterie bardzo trudne do wyhodowania w warunkach laboratoryjnych i trudno je wyodrębnić od innych szczepów.

Bakterie nitkowate, do których należą także żelazowe, występują w instalacjach wodociągowych w trzech rodzajach, a podział zależy od potrzeb pokarmowych. Większość rodzajów bakterii żelazowych jest w stanie utleniać zarówno żelazo, jak i mangan, jednak nie wszystkie mają taką możliwość.

Różne rodzaje bakterii żelazowych bytują w różnych środowiskach. Są typy bakterii, które będą wybierały środowisko bogate w związki organiczne, jednak ubogie w tlen, ale i takie, które do rozwoju będą potrzebowały dużych ilości tlenu.

Bakterie żelazowe są w stanie kumulować w sobie produkty żelaza, manganu lub obu metali na zewnątrz lub wewnątrz komórek. Wiele zależy od ich budowy oraz cech charakterystycznych. Obecność produktów żelaza sprawia, że skupiska bakterii nabierają koloru pomarańczowego, rdzawego, brązowego. Z kolei obecność manganu sprawia, że bakterie nabierają koloru ciemnej zieleni lub brązowo-czarnego.

Bakterie, które są w stanie utleniać żelazo oraz mangan wywołują powstawanie osadów o charakterze mikrobiologicznym. Im osady są starsze, tym bardziej zmieniają odcień. Na początku mają luźną konsystencję, następnie stają się coraz twardsze i mocniej przylegające do powierzchni.

Czy bakterie żelazowe są niebezpieczeństwem dla zdrowia?

Same bakterie żelazowe nie stanowią bezpośredniego niebezpieczeństwa dla naszego zdrowia, ale jednocześnie obecność bakterii manganowych i żelazowych przyczynia się do powstawania biofilmu. Bakterie żelazowe i osad, który powodują stanowi doskonałe środowisko do rozwoju innych mikroorganizmów i ich zatrzymywaniu na powierzchni instalacji, przez które przepływa woda. Warstwa bakterii narasta, a wśród nich mogą znaleźć się również gatunki stanowiące realne niebezpieczeństwo w stosunku do naszego zdrowia i samopoczucia.

Biofilm jest idealnym środowiskiem do rozwoju wielu gatunków mikroorganizmów i to właśnie jego obecność jest uznawana za główną przyczynę pojawiania się problemu wtórnego skażenia wody. Biofilm powstaje niezależnie od siły napływu wody, na różnych odcinkach, niekoniecznie tylko tam, gdzie woda stoi.

Czym właściwie jest biofilm?

Żeby lepiej zrozumieć cały problem i jego skalę, warto jeszcze wyjaśnić, czym właściwie jest biofilm. Jego definicja mówi o tym, że jest to zespół organizmów otoczony zewnątrzkomórkowym materiałem polisacharydowym. Wykazuje zdolność do przylegania do powierzchni stałych. W biofilnie powstają stałe, często bardzo rozbudowane struktury. Posiadają stałą budowę, są funkcjonalne i zorganizowane. Biofilm stanowią: produkty korozji, osady wytrącone z wody, mikroorganizmy, enzymy, produkty metabolizmu. Masa biologiczna nie jest dobra i lepiej chronić przed jej powstawaniem jak to tylko możliwe, ponieważ zabezpiecza ona mikroorganizmy przed działaniem środków dezynfekujących – przy obecności biofilmu mogą być zwyczajnie nieskuteczne.

Czy bakterie żelazowe zmieniają właściwości wody?

Tu odpowiedź na jeszcze jedno pytanie, które może być bardzo nurtujące. Niektóre artykuły podają, że to właśnie bakterie żelazowe mają wpływ na zmianę zapachu, smaku, barwy wody. Nie można jednak uznać tego za prawdę. Za pogorszenie właściwości fizycznych wody odpowiadają bakterie rozkładające siarczany.

Czy bakterie żelazowe da się usuwać z wody?

Z bakteriami żelazowymi można walczyć! Pomocne w tej kwestii może okazać się dozowanie utleniaczy, jednak warto przy tym pamiętać, że nie zadziałają one na każdy rodzaj bakterii. Zwłaszcza na te, które cenią środowisko tlenowe. Skutecznym sposobem może być dezynfekcja z udziałem aktywnego chloru i to działanie zdecydowanie warto przeprowadzić. O innych rodzajach dezynfekcji znajdziecie informacje w artykule: Dezynfekcja wody ze studni - kiedy jest potrzebna? Jak wykonać? Chlorowanie nie jest jednak działaniem, które przynosi stałe efekty. Warto pamiętać, że problem może powrócić w każdej chwili. Dodatkową ochronę może stanowić lampa bakteriobójcza. Promieniowanie UV jest skuteczną formą dezynfekcji i zabezpieczenia przed przedostawaniem się mikroorganizmów z wody. Więcej o lampach bakteriobójczych w artykule: Lampy UV do wody - jak dokładnie działają?

Warto mieć na uwadze

Zdecydowanie warto mieć wiedzę na temat bakterii żelazistych i tego, że mogą się pojawić. Warto mieć z tyłu głowy, czym są i do jakich szkód mogą doprowadzić. Odpowiedzią na uniknięcie takiego kłopotu jest regularna dezynfekcja. Warto pamiętać o tej opcji.